Effectief jongerenwerk, wie tackelt het systeem?
Bewondering voor effectief jongerenwerk
Als ik mensen vertel hoe wij bij Jeugd enzo. actief zijn in en rondom het jongerenwerk (en het werken met jongeren) dan krijgen wij regelmatig lovende opmerkingen. Mensen vinden het vaak bewonderenswaardig dat we goed met deze jongeren uit de voeten kunnen. Ze ervaren de jeugd van vandaag vaak als problematisch en zeer complex en vinden het knap dat we goed werk afleveren met mooie resultaten. Zelf blijven we daar over het algemeen vrij nuchter onder. We doen datgene waar we goed in zijn. Wij vinden het op onze beurt weer knap dat mensen de hele dag achter een bureau met administratie bezig kunnen zijn. Ieder zijn eigen kwaliteiten zullen we maar zeggen.
Jongeren niet de grootste uitdaging in het jongerenwerk
Het afgelopen jaar merken we bij Jeugd enzo. echter steeds meer dat er een bepaalde mate van irritatie ontstaat. Irritatie, omdat in het jongerenwerk en het werken met jongeren in het algemeen, de jongeren zelf niet het grootste probleem zijn. Uiteraard sluiten wij niet onze ogen voor negatieve en afwijkende gedragingen van jeugd, maar tegelijkertijd is dit niet het grootste obstakel in het effectief werken met jeugd.
Hét struikelblok in het effectief jongerenwerk
Het werken met jongeren kent twee grote struikelblokken, die er voor zorgen dat er veel effectiviteit, geld en talent van jongeren verloren gaat. Deze struikelblokken zorgen ervoor dat professionals dreigen op te branden, terwijl ze het werk inhoudelijk fantastisch vinden. Deze struikelblokken zorgen ervoor dat jongeren geen passende hulp krijgen, terwijl ze dat (diep van binnen) wel zouden willen hebben. Deze struikelblokken zijn bureaucratie en de loketcultuur.
Bureaucratie in het jongerenwerk
Veel organisaties die het jongerenwerk uitvoeren, als ook opdrachtgevers en de organisaties daaromheen zijn sterk bureaucratisch georganiseerd. Kolossale organisaties met een onwaarschijnlijke hiërarchische gelaagdheid zorgen ervoor dat snelheid en pragmatisme weinig plek krijgen, terwijl deze zo nodig zijn. De kennis zit op de werkvloer, maar daar is bijna geen beslissingsbevoegdheid. Het mandaat zit hoger op de ladder, zo hoog dat daar vaak weinig tot geen kennis van zaken meer is over het werk. Hierdoor worden regelmatig beslissingen genomen die van een afstand wel goed lijken, maar in de praktijk zo contraproductief uitwerken. We zijn bij Jeugd enzo. absoluut niet tegen structuur en heldere afspraken, maar bureaucratische organisaties hebben zo de neiging om de structuur tot doel te verheffen en het werk meer als middel of slechter nog als obstakel te zien.
De loketcultuur rondom het jongerenwerk
Bijna alle organisaties die actief zijn rondom basishulpvragen van jongeren (scholing, huisvesting, werk, inkomen, schulden etc) kennen een zekere loketcultuur. Dit betekent dat als een jongere een enkelvoudige vraag bij de juiste persoon (loket) wordt neergelegd, hij/zij meestal wel geholpen wordt. Probleem is echter dat veel van deze jongeren multi-problematiek kennen. Daarnaast zie je dat veel jongeren die gebruik zouden moeten maken van deze diensten uit de straatcultuur zijn. In deze straatcultuur heerst een sterke mate van wantrouwen. Het worden doorverbonden of doorverwezen naar een andere instantie of loket wordt vaak geïnterpreteerd als “ze willen me niet helpen”. Jongeren die zich wel zelfstandig door de loketcultuur kunnen loodsen, zijn jongeren die vaak zichzelf aardig kunnen redden. Dat is prachtig, maar hierdoor blijft ontzettend veel talent onbenut.
Effectief jongerenwerk, wie tackelt het systeem?
Veel jongerenwerkers en mensen die in andere zin met jongeren werken hebben de neiging om hier tegen in opstand te komen, of juist lijdzaam toe te kijken hoe jongeren “verprutst” worden. In opstand komen (zeker in de jaren 70 erg populair) doet vaak imposant aan, maar heeft helaas weinig effect. Lijdzaam toekijken nog minder. Jongerenwerkers zullen naast de vaardigheid van het werken met jongeren, de kunst moeten gaan leren verstaan om het systeem te tackelen. Vaak begint dit met het beter leren vertellen van “het verhaal”. Het verhaal over waarom effectief werken met jongeren zo belangrijk is, hoeveel kosten het bespaart, dat we jongeren keihard nodig hebben in het kader van de aankomende vergrijzing en dat we nu moeten investeren. Een verhaal dat electorale acties en kortstondige, media gerichte grillen van bestuurders overstijgt. Het jongerenwerk moet niet in opstand komen, maar effectief leren overtuigen. Overtuigen van de doelstellingen die met effectief jongerenwerk allemaal behaald kunnen worden. Dit is zo belangrijk dat het een prominente plek zou moeten krijgen op de opleiding voor aankomende jongerenwerkers. Een opleiding die er overigens niet of nauwelijks is.
Het systeem gaat niet zomaar veranderen. Zeker niet door protest acties of loos roepen dat het anders moet. Het wordt tijd dat het systeem getackeld gaat worden. Getackeld door mensen die zo effectief met jongeren werken, dat de resultaten gewoon niet meer weg te poetsen zijn. Resultaten die op effectieve wijze in het daglicht worden gebracht.
Nu is de tijd
2011 stond bij ons geheel in het teken van “Jongerenwerk nieuwe stijl”. Het uitkomen van het gelijknamige boek, de opleiding “Jongerenwerk nieuwe stijl” die we samen met Avans+ begonnen zijn en de zeer geslaagde Jeugd enzo. dag, zijn allemaal gericht op effectiever jongerenwerk/werken met jongeren. Uit het hele land krijgen we signalen dat zaken veranderen. Gemeente nodigen ons steeds vaker uit om met hun mee te zoeken naar wat “Jongerenwerk nieuwe stijl” voor hun en het beleid kan betekenen.
Er is steeds meer ruimte voor effectief werken met jongeren. De vraag is alleen of we er klaar voor zijn om deze ruimte in te nemen.
Benieuwd naar wat Jongerenwerk nieuwe stijl voor uw organisatie kan betekenen? Neem eens vrijblijvend contact met ons op.
Frank van Strijen
Dag Benny, bedankt voor je reactie…
Denk dat het inderdaad tijd wordt om te stoppen met het eeuwige brandje blussen. Oprechte betrokkenheid en professionaliteit die zonder elkaar te bijten hand in hand gaan zijn daarvoor nodig. Het versterken van de nabije omgeving zoals je dat zelf benoemd is daarbij een enorme bepalende factor.
Groetjes Frank
Benny Elwuar
Heey Frank,
De liefde verkilt en toch zie ik ook gedegen opleidingen waar de basis goed wordt gelegd voor zelfkennis tot volwassenheid. Bijvoorbeeld een lerarensportopleiding waarbij de eerste en tweede jaar hard gewerkt wordt aan zelfbeeld. Uiteindelijk is de ‘mantelzorg’ (basis menselijke interactie van omzien naar elkaar als familie, groep enz.)) de best drijvende kracht om het te tacklen om in eenheid te ageren tegen de gevestigde orde. Als die georganiseerd wordt zoals je dat beoogt dan valt er volgens mij wel winst te behalen, want anders blijft het een brandje blussen hier en daar. Ik vind het knap dat je aanzwengelt en zie er naar uit naar de verandering die van binnenuit gaat komen als er bezinning komt met de te verwachten feedback.
Frank van Strijen
Ha die Kim,
Wat ik uit jouw verhaal opmaak (en wat ook mijn eigen bevindingen zijn) is dat we jongerenwerkers dus moeten gaan inspireren om deze investering te maken, met mooie resultaten in het vooruitzicht. Ben blij dat jullie dat op jullie plek ook doen!
greetz Frank
Frank van Strijen
Ha die Andre,
Bedankt voor je reactie. Mooi gezegd over de toren zonder ramen. Denk dat de afwezigheid van de ramen er voor zorgt dat de mensen in de toren niet meer door hebben hoe ver ze van de praktijk af staan. Tijd voor de jongerenwerker om “Glaszetter” te worden.
Greetz Frank
kim verkuijlen
Klopt als een bus,sterker nog…toen ik 4 jaar terug begon met deze variant had ik uiteraard nog geen netwerk opgebouwd.. Een casus kostte me vaak in de opstart 10 tot 20 uur per week vanwege de vaak complexe multi problemen en de loketcultuur die niet mee werkte. Nu na jaren lobby voeren en netwerken besteed ik in de opstart netjes iets van twee uur per week. Daarnaast krijg ik geen casussen meer binnen die bijv. jaren tussen wal en schip gezworven hebben en daarin meega problemen hebben opgebouwd want ik zit zelf overal van middelbare school tot ziekteverlof dus kan ze overal tijdig oppikken. Daarnaast nog eens constant met bus de 18-jarigen bespreken. Dus ja,het spaart energie,bloed zweet en tranen en bovenal een hoop onnodige ellende voor onze jongeren.
Andre
Goed stuk Frank.
Denk (weet het) zeker dat het de hoogste tijd wordt voor het jongerenwerk om eens te gaan tackelen daar waar het gaat om bureaucratie en loketcultuur. Beiden zorgen ervoor dat daadwerkelijk, serieus en effectief jongerenwerk bijna onmogelijk wordt gemaakt om uit te voeren. Jongerenwerkers raken gedemotiveerd, raken uitgeblust en gooien vaak de handdoek in de ring. Zonde van al die kennis en inzet die dan niet volledig meer wordt benut ten dienste van de doelgroep.
Op zich heb ik zelf niet zoveel problemen met de ivoren torens van waaruit vaak wordt gewerkt maar wel met het feit dat er geen ramen inzitten. Een blik naar buiten werpen vanuit deze toren, en aanschouwen waar dit systeem nu daadwerkelijk toe leidt, gebeurt dus niet.
“Jongerenwerk nieuwe stijl” leert mij tackelen zonder dat ik daar geel, en mogelijk zelfs rood voor krijg.
Frank van Strijen
Ha die Kim,
Bedankt voor je reactie! Wat me vooral treft in je verhaal, is dat je eindigt met de opmerking dat het uiteindelijk minder energie kost. Ik denk dat je hiermee een cruciaal punt aanstipt. Het lijkt namelijk in eerste instantie dat het zoveel meer van je tijd en energie gaat vragen. Een beetje het gevoel van “Moet ik dat er ook nog allemaal bij gaan doen?”. Hoewel het in het begin inderdaad intensiever kan zijn, betaalt het zich op de langere termijn al vrij snel terug. Daarnaast is het ook nog eens zo dat je er meer energie van krijgt, omdat de resultaten ook beter worden.
Groetjes Frank
kim verkuijlen
Goed artikel en zeker waarheid. Toch merk ik dat dit voor veel jongerenwerkers een lastig thema blijft. Ik durf uit te spreken dat wij in de praktijk dit gedachtengoed voeren, het vraagt echter meer van de werker dan het effectief overtuigen. Het vraagt strategisch denken/handelen, geduld opbrengen en bovenal inzien dat je niet de enige bent die goed met jongeren is. Het vergt dat je jezelf ziet als verbindende factor die steeds opnieuw ten diensten van de jongere de juiste poppetjes op de juiste plek kan zetten en houden. Alleen daar zit hem voor veel je’ers de lastigheid, men is niet gewend zo intensief samen te werken, daarnaast denken we te vaak in termen als ‘wij zijn toch de enigen die deze jongens snappen’ terwijl juist deze kennis onze kracht en verbindende factor zou moeten zijn.
Zoals hierboven al gezegd durf ik mijzelf in deze stijl van werken ervaren te noemen, en mijn boodschap aan de rest vd jongerenwerkers is ‘probeer het eens joh, t vraagt veel van je, maar geeft zo een kick als je ziet welke deuren voor je jongeren opengaan… uiteindelijk kost t zoveel minder energie dan telkens samen met de jongere tegen die dikke muur aan te lopen’
Chiel Voerman
Goed artikel. Die ergenis over de bureaucratie is voor mij herkenbaar van de tijd toen ik werkte als zorgcoördinator in het voortgezet onderwijs. Iedere organisatie heeft zijn eigen manier van werken en eigen route naar de juiste hulpverlener/contactpersoon. Als je de receptie hebt gehad moet je nog de secretaresse zien te overtuigen. Heb je de juiste persoon te pakken blijkt die niet bedacht te hebben dat hij jou morgen wilde bellen dat de client naar een andere organisatie zou moeten overstappen. En weer van voor af aan zou moeten beginnen.
Frank van Strijen
@vandijk, bedankt voor de reactie. Kan me ook vanuit de functies van BOA’S voorstellen dat bureaucratie en politieke belangrijk contraproductief werken. ik denk dat als de bureaucratie echt gaat weg vallen er ook weer meer ruimte komt voor integrale samenwerking op de werkvloer. ik denk dat jongerenwerkers en BOA’s elkaar beter kunnen versterken dan dat nu gebeurd.
groet Frank
B. van Dijk
Zelf zit ik niet in het jongeren werk, ik ben BOA bij een gemeente en dus zijdelinks betrokken, maar ik vind dit een heel goed artikel. Ik erger me ook wel eens aan de inefficientie van de bureaucratie en politieke belangen die belangrijker zijn dan probleem oplossing. Maar dit geldt voor nog veel meer dan alleen jongerenwerk. Als het systeem inderdaad op de schop gaat, hoop ik dat dit het begin is van een flinke opruiming…
Frank van Strijen
Thanks pa! leuk dat je dat zegt…
Frank van Strijen
Wijkgericht werken gaat hopelijk een steeds groter wordende trend zijn! Daarnaast vind ik present werken ook een mooie werkvorm. Aansluiting zoeken in eerste instantie om de aansluiting zelf en niet meteen om een of andere hulpvraag. Door present te zijn in de leefwereld van jongeren (en ook aansluiten op hun leefritme), kun je uiteindelijk veel effectiever hulpverlenen.
Fer van Strijen
goed verhaal Frank!
Liefs, pa.
Harry
100% mee eens. Wij werken het liefst wijkgericht, hierdoor is de drempel het kleinst en ken je de jongeren veel sneller en is het vertrouwen er ook veel sneller. Waardoor sneller en met kortere lijnen hulp kan worden geboeden.